Het is ruim drie jaar geleden toen ik onder een boog van confetti voor de allerlaatste keer de Zwaluw uit liep. Na vijftien maanden intensieve therapie sloot ik dit traject af met een waardevol afscheid.
Deze vijftien maanden zijn alles behalve gemakkelijk geweest en ik wil je graag iets meer vertellen over hoe ik mijn periode op de Zwaluw heb ervaren. Het is onmogelijk om alle aspecten van de behandeling te benoemen: het is zoveel en lang niet alle details zijn van belang. Daarnaast wil ik jou, als eventueel toekomstige cliënt, ook de kans bieden zelf te ontdekken wat de Zwaluw inhoudt. Voor mij zal het waarschijnlijk heel anders zijn geweest dan het voor jou gaat zijn en voor mijn groepsgenoten is geweest.
Wennen
De eerste weken van je behandeling staan in het teken van wennen. Je wordt door een aantal groepsgenoten letterlijk op sleeptouw genomen: zij nemen je mee naar therapie-onderdelen, leren je de weg op het ggz-terrein en vertellen over alle ongeschreven regels die er gelden. Deze twee groepsgenoten blijven jou begeleiden totdat je behandelcontract, dat je samen met hen, je therapiegroep en je hoofdbehandelaar maakt, af is.
Ik heb deze begeleiding als heel erg fijn ervaren.
Meestal functioneer je niet meer zo goed als je start op de Zwaluw. Je hebt nog net genoeg vaardigheden om je hoofd boven water te houden, maar ineens komen hier de sores van 26 groepsgenoten bij. Ik kwam in een wereld terecht die voor mij behoorlijk onbekend was. Er werd een taal gesproken die ik niet kende: woorden als ‘dissociaties’, ‘herbelevingen’ en allerlei medicatiesoorten vlogen me om de oren. Maar daar zijn dan elke keer je twee begeleiders, ook wel contractpartners genoemd, op wie je terug kunt vallen en die je de hemd van het lijf kunt vragen over alles wat er gebeurt.
Behandelcontract
Zoals ik al schreef, maak je zelf je behandelcontract. Voor mij was dit heel nieuw: ik kwam vanuit de kinder- en jeugdpsychiatrie en daar stelde mijn behandelaar doelen voor me op waar ik totaal geen weet van had. Nu moest ik ineens zelf aan de bak: ik moest onderzoeken waar ik tegenaan liep en wat ik binnen de Zwaluw wilde bereiken. Samen met je therapiegroep en je contractpartners werk je op een hele gestructureerde manier aan je behandelcontract. Als deze wordt goedgekeurd vertel je iets over je contract in de grote groep – de ochtendbijeenkomst met alle cliënten en stafleden – zodat de mensen buiten jouw therapiegroep ook weten wat jouw doelen zijn.
De groep
Op de Zwaluw gebeurt alles in de groep: individuele gesprekken zijn niet aan de orde. Achteraf kijk ik hier met een dubbel gevoel op terug. Aan de ene kant word je op deze manier semi gedwongen om maar gewoon met je verhaal te komen en om steun te zoeken bij je groepsgenoten. Zo heb ik in muziektherapie samen met een groepsgenootje geoefend met het laten horen van mijn stem: we hebben steeds grotere delen van nummers alleen gezongen om uiteindelijk allebei alleen voor de groep een lied te durven zingen. Op die manier was het ontzettend fijn om steun te ervaren van je groepsgenoten en het letterlijk niet alleen te hoeven doen.
Tegelijkertijd heeft de afwezigheid van individuele gesprekken ook een keerzijde. Pas in mijn laatste twee weken werd duidelijk hoe ontzettend angstig ik me heb gevoeld gedurende mijn behandeling. Ik was bang om te falen, bang voor de afwijzing van mijn groepsgenoten, bang om niet goed genoeg te zijn, bang om te mislukken, bang om niet alles uit de behandeling te halen en bang voor nog zoveel meer. Echter, de angst voor afwijzing en verlating heeft me altijd weerhouden deze enorme angsten te bespreken in de groep. Ik denk dat het me had geholpen wanneer ik deze angsten in een individueel gesprek met een therapeut had kunnen bespreken. Samen zouden we dan een plan kunnen maken voor hoe ik dit kon gaan inbrengen in de groep.
“You don’t have to see the whole staircase to take the first step”
Toch heb ik het fenomeen van groepstherapie als ontzettend waardevol ervaren. Als je zoveel groepsgenoten hebt (die weliswaar zijn verdeeld over verschillende groepen, maar die je wel de hele dag door tegenkomt), is er altijd wel iemand die jij vertrouwt en bij wie je even kunt uithuilen of een knuffel kunt halen. Een oud-groepsgenootje zei ooit ‘je komt hier niet om vrienden te maken, maar je gaat hier wel met vrienden weg’ en dat is ook hoe ik het heb ervaren. Juist omdat je met je groepsgenoten ook alledaagse dingen doet, zoals boodschappen halen, koken en schoonmaken, kom je dezelfde patronen tegen als die je thuis tegenkomt. Precies dat is waar het bij de Zwaluw om gaat: “wees maar jezelf, dan gaat het vanzelf mis”. Oftewel: als je op de Zwaluw doet wat je thuis altijd doet, loop je tegen dezelfde dingen aan. Het verschil is dat je nu de ruimte hebt om te onderzoeken waarom je doet wat je doet, voelt wat je voelt en denkt wat je denkt. Ook ga je op zoek naar de link met vroeger, want vaak valt gedrag te verklaren vanuit gebeurtenissen en of patronen van vroeger. Met andere woorden: een beetje ‘MBT’ (ook zo’n term die me in eerste instantie niets zei), een beetje schematherapie en een beetje transactionele analyse.
Erkenning
Als je net binnenkomt, is het best heftig om geconfronteerd te worden met alle problemen van je groepsgenoten, maar door de tijd heen vind je herkenning en erkenning. Voor mij is die erkenning heel belangrijk geweest, omdat ik die eerder nooit gehad had. En eerlijk is eerlijk: het is toch écht anders wanneer een groepsgenoot die eenzelfde soort ervaring heeft, zegt ‘ik begrijp je’, dan wanneer een therapeut dat zegt.
Behandelteam
Toch wil ik niets afdoen aan het complete behandelteam van de Zwaluw. Ieder lid van het team heeft het beste met je voor, maar ieder heeft ook een eigen rol en persoonlijke stijl waar je iets aan kan beleven. Wat ze van je vragen is of je bereid bent open te zijn en naar jezelf te kijken.
Het maakt niet uit of je bang, of boos, of verdrietig bent of als je in de chaos van alle emoties geen idee hebt wat je precies voelt. Als jij de motivatie hebt om in jezelf te investeren en het team toe durft te laten, dan kun je een heel eind komen. Ik heb ervaren dat het team naast me stond en dat ik niet tegen hen, maar met hen de strijd aan mocht gaan.
Herstel
Ondanks dat iedereen weet dat herstel geen rechte lijn naar boven is, was dat stiekem wel wat ik had gehoopt. Ik wilde een perfect uitgestippelde behandeling, ik wilde concrete inbreng doen in therapie die me vervolgens weer handvatten zou geven om verder te gaan. Door de tijd heen heb ik ervaren dat het niet zo werkte. Herstel is geen lineaire lijn naar boven en als je je behandeling afrondt is het leven geen rozengeur en maneschijn.
Voelen
Nu, ruim drie jaar nadat ik afscheid nam, kan ik voelen en zien wat de Zwaluw me heeft gebracht. Ik heb de buitenste schilletjes van de ui eraf mogen pulken en ben ik in staat om minder hoge eisen te stellen aan mezelf en aan anderen. Het geeft me nog wel spanning als ik niet volledig de controle heb, maar ik kan hier beter mee omgaan. Ook ben ik flexibeler geworden en durf ik weer sociale contacten aan te gaan. Mijn angst hierin is niet verdwenen, maar ik heb geleerd om met mijn angst in mijn hand het aan te gaan. Als je me vóór behandeling bij de de Zwaluw had verteld dat ik een jaar later lid zou zijn van een studentenvereniging, had ik je niet geloofd. Als je me had verteld dat ik milder voor mezelf wil en durf te zijn, dan was ik lachend weggelopen.
De Zwaluw was voor mij niet dé oplossing en pas een jaar geleden ontdekte ik dat er meer zat dan waar ik bij de Zwaluw mee aan de slag ben gegaan. Ik ben opnieuw intensief in behandeling en nu merk ik wat het allerbelangrijkste is wat ik op de Zwaluw heb geleerd: ik heb leren voelen. Dat pakt niemand mij ooit meer af en ik ben ontzettend dankbaar dat ik dit heb mogen leren.
De Zwaluw is een hele intensieve behandeling waarbinnen eigen verantwoordelijkheid van groot belang is. Ik heb veel groepsgenoten meegemaakt voor wie de behandeling te zwaar was, maar ik ben ervan overtuigd dat deze kliniek een hele waardevolle toevoeging is binnen de wereld van de ggz en jou enorm veel kan leren, ongeacht wie en hoe je bent.
Een 23-jarige ex-cliënte van de Zwaluw